Tiếng Việt
Trong thương mại quốc tế, các bên tham gia xuất nhập khẩu cần hiểu rõ về điều kiện giao hàng để nắm bắt trách nhiệm và rủi ro của mình. FCA là gì? Đây là một trong những điều kiện quan trọng trong Incoterms và được sử dụng phổ biến trong nhiều giao dịch xuất nhập khẩu. FCA đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các bên minh bạch về trách nhiệm và rủi ro từ lúc hàng hóa được giao cho người chuyên chở. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về điều kiện FCA, vai trò của nó trong thương mại quốc tế, và sự khác biệt của nó so với các điều kiện khác trong Incoterms 2010 và 2020.
1. FCA là gì?
FCA (Free Carrier), dịch sang tiếng Việt là "Giao cho người chuyên chở", là một điều kiện giao hàng trong Incoterms, trong đó người bán giao hàng cho người chuyên chở hoặc bên được chỉ định bởi người mua tại một địa điểm cụ thể. Từ thời điểm này, trách nhiệm và rủi ro đối với hàng hóa chuyển từ người bán sang người mua.
Điều kiện FCA cho phép giao hàng tại nhiều loại địa điểm khác nhau, chẳng hạn như kho của người bán hoặc một điểm vận chuyển trung gian (cảng, kho bãi, sân bay). Điều kiện làm cho FCA có thể phù hợp cho tất cả các loại hình vận tải quốc tế, bao gồm vận chuyển đường biển, đường bộ, đường sắt, và đường hàng không.
2. Trách nhiệm của các bên trong điều kiện FCA
2.1. Trách nhiệm của người bán
Khi giao dịch theo điều kiện FCA, người bán có các trách nhiệm sau:
- Chuẩn bị và đóng gói hàng hóa theo tiêu chuẩn quốc tế để đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển.
- Làm thủ tục hải quan xuất khẩu và chịu các chi phí liên quan đến xuất khẩu.
- Giao hàng cho người chuyên chở hoặc bên được chỉ định của người mua tại địa điểm đã thỏa thuận.
- Nếu giao tại cơ sở của người bán: Người bán phải chịu trách nhiệm xếp hàng lên phương tiện vận chuyển.
- Nếu giao tại địa điểm khác: Người bán chỉ giao hàng và không cần chịu trách nhiệm dỡ hàng tại địa điểm giao.
- Cung cấp cho người mua các chứng từ liên quan như vận đơn, hóa đơn thương mại và giấy tờ cần thiết cho quá trình xuất khẩu.
2.2. Trách nhiệm của người mua
Người mua cũng có những trách nhiệm nhất định khi giao dịch theo điều kiện FCA:
- Chỉ định người chuyên chở và thông báo kịp thời cho người bán về thời gian, địa điểm nhận hàng.
- Chịu trách nhiệm rủi ro và chi phí từ thời điểm hàng hóa được giao cho người chuyên chở tại điểm giao đã thỏa thuận.
- Thanh toán chi phí vận chuyển quốc tế, bảo hiểm (nếu có) và làm thủ tục hải quan nhập khẩu tại nước đến.
- Kiểm tra chứng từ vận đơn và các giấy tờ liên quan từ người bán để đảm bảo hàng hóa được vận chuyển đúng quy cách.
3. Rủi ro và chuyển giao trách nhiệm trong FCA
Một điểm quan trọng của điều kiện FCA là rủi ro và trách nhiệm chuyển từ người bán sang người mua ngay khi hàng hóa được giao cho người chuyên chở tại địa điểm được thỏa thuận. Điều này có nghĩa là nếu có bất kỳ hư hỏng hoặc mất mát nào xảy ra sau khi giao hàng cho người chuyên chở, người mua phải chịu hoàn toàn rủi ro.
Điều kiện này phù hợp với các giao dịch trong đó người mua muốn kiểm soát chặt chẽ chi phí và lựa chọn công ty vận chuyển, đặc biệt khi giao dịch liên quan đến vận tải đa phương thức như kết hợp vận chuyển đường bộ và đường biển.
4. Các trường hợp giao hàng theo FCA
Điều kiện FCA cho phép giao hàng ở nhiều địa điểm khác nhau, tùy thuộc vào thỏa thuận giữa người bán và người mua.
-
Giao tại cơ sở của người bán:
- Trong trường hợp này, người bán phải chịu trách nhiệm xếp hàng lên phương tiện vận chuyển của người chuyên chở do người mua chỉ định.
- Ví dụ: Nhà máy sản xuất thép ở Việt Nam giao hàng tại kho của mình và phải xếp hàng lên xe của bên vận chuyển được người mua ở nước ngoài chỉ định.
-
Giao tại địa điểm khác:
- Người bán sẽ chuyển hàng đến địa điểm đã thỏa thuận (chẳng hạn: cảng xuất khẩu) nhưng không cần dỡ hàng xuống cảng.
- Ví dụ: Hàng thép được giao tại cảng Hải Phòng cho công ty vận chuyển đường biển do người mua nước ngoài chỉ định. Xe chở thép đến cảng Hoàng Diệu là người bán hết trách nhiệm, người mua phải thu xếp hạ hàng xuống cảng.
5. Ưu điểm và nhược điểm của điều kiện FCA
5.1. Ưu điểm của FCA là gì?
- Linh hoạt về địa điểm giao hàng: Người bán và người mua có thể thỏa thuận giao hàng tại nhiều địa điểm khác nhau. Địa điểm đó có thể là kho của người bán, hoặc là 1 kho trung gian nào đó, hoặc cũng có thể là cảng xếp hàng (port of loading - POL).
- Rủi ro được giới hạn cho người bán: Người bán không phải chịu trách nhiệm về hàng hóa sau khi đã giao cho người chuyên chở tại kho của mình.
- Kiểm soát tốt hơn cho người mua: Người mua có thể tự do lựa chọn nhà vận chuyển và tối ưu hóa chi phí logistics.
5.2. Nhược điểm của FCA là gì?
- Người mua chịu toàn bộ rủi ro từ thời điểm hàng được giao cho người chuyên chở, bao gồm các vấn đề hư hỏng hoặc mất mát trong quá trình vận chuyển.
- Nếu không chuẩn bị kỹ, người mua có thể gặp khó khăn trong việc tìm đơn vị vận chuyển hoặc gặp phải tình trạng giao hàng chậm trễ.
6. So sánh FCA với các điều kiện khác trong Incoterms
-
So sánh với FOB (Free on Board):
- FOB áp dụng cho vận tải biển quốc tế, trong khi FCA áp dụng cho tất cả các phương thức vận chuyển.
- Trong FOB, người bán chịu trách nhiệm đến khi hàng được đưa lên tàu; còn trong FCA, trách nhiệm chuyển giao ngay tại điểm giao cho người chuyên chở.
-
So sánh với EXW (Ex Works):
- Trong EXW, người bán không thực hiện thủ tục xuất khẩu, trong khi với FCA, người bán phải hoàn thành thủ tục hải quan xuất khẩu.
-
So sánh với CPT (Carriage Paid To):
- Với CPT, người bán chịu trách nhiệm chi trả chi phí vận chuyển đến điểm đến, trong khi với FCA, chi phí vận chuyển thuộc trách nhiệm người mua từ điểm giao hàng.
Để có thể so sánh các điều kiện, bạn có thể tham khảo thêm trong sơ đồ Incoterms Chart.
7. Khi nào nên sử dụng FCA?
Nếu đứng ở vai trò người mua thì điều kiện này thường được sử dụng trong các trường hợp:
- Khi người mua muốn kiểm soát quá trình vận chuyển và tối ưu hóa chi phí.
- Khi giao dịch liên quan đến vận tải đa phương thức quốc tế (kết hợp vận tải đường bộ và đường biển hoặc vận tải đường hàng không).
- Khi người bán muốn giới hạn trách nhiệm và tránh rủi ro trong quá trình vận chuyển quốc tế.
Điều đó cũng có nghĩa là, người bán muốn dùng điều FCA Term khi họ ngại việc thu xếp vận chuyển, và chỉ muốn chuyển giao sớm nghĩa vụ và rủi ro cho bên mua hàng nước ngoài.
8. Ví dụ thực tế về FCA trong xuất nhập khẩu
Ví dụ: Một công ty tại Việt Nam xuất khẩu thép cuộn sang Đức. Theo hợp đồng, hai bên thỏa thuận điều kiện FCA Haiphong.
Khi đó, phía người bán Việt Nam có trách nhiệm chở hàng đến, giao tại cảng Hải Phòng và hoàn thành thủ tục xuất khẩu. Người mua từ Đức chỉ định một hãng tàu (hoặc công ty forwarding) và chịu toàn bộ chi phí vận chuyển từ Hải Phòng đến cảng đích, chẳng hạn như Hamburg, Đức. Rủi ro chuyển giao cho người mua ngay khi hàng được giao cho hãng vận chuyển tại cảng Hải Phòng.
Cần để ý rằng, cũng trong ví dụ này, địa điểm giao hàng có thể thỏa thuận khác đi, chẳng hạn như tại kho nhà máy ABC ở KCN Đình Vũ (FCA Dinh Vu Industrial Zone). Khi đó, người bán chỉ cần xếp hàng lên xe do người mua bố trí đến địa điểm đó, là 2 bên đã chuyển giao xong trách nhiệm và rủi ro.
9. Tóm lược
Qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ FCA là gì và vai trò quan trọng của nó trong thương mại quốc tế.
Điều kiện FCA trong Incoterms mang đến sự linh hoạt và minh bạch trong trách nhiệm và rủi ro giữa người bán và người mua, đặc biệt phù hợp với các giao dịch liên quan đến vận tải đa phương thức. Tuy nhiên, các bên cần nắm rõ và thống nhất các điều khoản chi tiết để tránh những rủi ro không mong muốn. Việc sử dụng điều kiện giao hàng phù hợp trong xuất nhập khẩu sẽ giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa quá trình vận chuyển và giảm thiểu tranh chấp.
Nếu bạn cần tư vấn thêm, vui lòng liên hệ với Vinalogs, hoặc gửi yêu cầu theo đường link dưới đây.
